خریداران خارجی صنایع دستی ایران چه کشورهایی هستند؟

صنایع دستی یکی از مهم‌ترین کالاهایی است که هر کشوری می‌تواند به واسطه‌ی فروش داخلی و همچنین صادرات آن به خارج از مرزها درآمدزایی کند. این محصولات نمادی از فرهنگ، هویت و ذوق ایرانی است که توسط دست هنرمندان و صنعتگرانی با استعداد تجسم یافته و در طرح‌ها و رنگ‌ها و اشکال گوناگون جلوه‌گری می‌کنند. تنوع اقلیمی، آب و هوایی، فرهنگی و آداب و رسوم در مناطق مختلف ایران موجبات به وجود آمدن انواع و اقسام هنرهای صناعی مخصوص همان خطه شده است. همچنین طبق همان مصرع معروف حکیم ابوالقاسم فردوسی که می‌گوید «هنر نزد ایرانیان است و بس»، علاقه‌ی ذاتی ایرانیان به هنر، باعث تولید و عرضه‌ی انواع هنرها و صنایع دستی بومی و سنتی گشته است. گردشگرانی که به داخل کشور سفر می‌کنند، نخواهند توانست به راحتی چشم از وسعت زیبایی هنر ایرانی که ریشه در تاریخ و تمدنی اصیل و غنی دارد بردارند. تمدن غنی چندین هزار ساله هر گردشگری را متحیر و او را راغب می‌سازد تا تکه‌ای از این زیبایی ناب را با خود به خانه ببرد. بنابراین ورود هر چه بیشتر گردشگران و جهانگردان به داخل کشور و سرمایه‌گذاری در زمینه‌ی بازارهای داخلی خواهد توانست روز به روز به این هنر-صنعتِ پرطرفدار رونق ببخشد. از طرفی دیگر صادرات غیرنفتی یکی از مباحث بسیار مهم اقتصادی در کشورهای نفت‌خیز است که در آن بر گسترش تنوع صادرات محصولات در مقابل صادرات تک محصولی تکیه می‌شود. صادرات صنایع دستی یکی از مهم‌ترین صادرات غیرنفتی ایران است. از این‌ رو صنایع دستی ایران چه از طریق بازارهای داخلی و چه از طریق صادرات نقش پر رنگی در چرخه‌ی اقتصاد کشور ایفا می‌کند. در حال حاضر کشور ایران یکی از سه قطب مهم جهان در زمینه‌ی صنایع دستی محصوب می‌شود. بنابراین می‌خواهیم به این موضوع بپردازیم که در بخش صادرات، چه کشورهایی خریداران اصلی صنایع دستی ایران هستند.
ظروف شیشه‌ای و مسی از جمله محصولات صنایع دستی هستند که طرفداران بسیار زیادی دارند. این محصولات سهم به سزایی در صادرات صنایع دستی ایران دارند. در میان ساخته‌های مسی صادراتی بیشترین سهم به ظروفی اختصاص دارد که با روش قلمزنی تولید شده است. ظروف شیشه‌ای که ظرافت و زیبایی آن‌ها منحصر به خودشان بوده، در میان کشورهای آسیایی، آفریقایی و حتی برخی از کشورهای اروپایی خریداران زیادی دارند. کشورهایی چون عراق، ترکمنستان، امارات متحده عربی، کویت، آذربایجان، روسیه، ارمنستان، افغانستان، گرجستان، کانادا، انگلستان، فرانسه، لبنان، ازبکستان، ژاپن، استرالیا، آفریقای جنوبی، ایتالیا، سوئد، کنیا، ماداگاسکار، نیجریه، نیوزلند، پاکستان، تایلند، ترکیه و آلمان بازرهای بسیار مناسبی برای ظروف شیشه‌ای سنتی محسوب می‌شوند.همچنین سفال‌های شیشه‌ای و ظروف شاه عباسی بازار پرطرفداری در کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس، امارات متحده عربی و قطر دارد. ظروف شیشه‌ای سنتی در سال گذشته دومین کالای صادراتی در میان صادرات صنایع دستی کشور بوده است.
صنایع دستی مرتبط با چوب انواع بسیار زیادی دارد و هر کدام از آن‌ها طرفداران خاص خود را دارند. بخش مهمی از صادرات غیر نفتی کشور به محصولات چوبی صنایع دستی تعلق دارد و کشورهایی چون قطر، آفریقای جنوبی، عراق، افغانستان، آذربایجان، جیبوتی، امارات متحده عربی، مالزی، ترکیه، ترکمنستان، اردن، لیبی و قزاقستان خواستار خریداری این محصولات هستند. در میان صنایع دستی مرتبط با چوب که حجم و وزن بسیار زیادی از صادرات را به خود اختصاص می‌دهند، مبلمان چوبی قرار دارند. بازارهای عمده‌ و متقاضیان خریداری این نوع از محصولات در کشورهای ارمنستان،‌ امارات متحده عربی، ‌گرجستان،‌ قزاقستان،‌ عراق،‌ آذربایجان، کنیا و‌ مالزی قرار دارد.
می‌توان چنین گفت که در میان صنایع دستی ایران، قالی و انواع گلیم پرطرفدارترین محصول است. فرش‌ها و گلیم‌هایی که حاصل زحمات دستان هنرمندان بومی کشور بوده و زنان و مردان هنرمندی از تار و پود جان خود بر دار قالی گره زده‌اند. آوازه‌ی فرش‌های ایرانی قرن‌هاست که در گوش جهانیان پیچیده و رد پای خود را در آثار ادبی و هنری دیگر ملل به جای گذاشته است. فرش‌های ایرانی با ظرافت و زیبایی‌ چشم‌گیر خود در بین کشورهایی چون چین، انگلستان، عراق و ایتالیا دارای طرفداران بسیاری است. همچنین انواع گلیم در کشورهایی نظیر قطر، پاکستان، امارات متحده عربی، ژاپن، زامبیا، کویت، نیوزلند، گرجستان، ترکمنستان، ترکیه، پاکستان، چین، آفریقای جنوبی، الجزایر، برزیل، بوسنی و هرزگوین، تایلند، سنگاپور و روسیه مشتریان بسیار زیادی دارد، به گونه‌ای که صادرات فرش و گلیم ایرانی مهم‌ترین بخش صادرات صنایع دستی ایران را تشکیل می‌دهد. فرش و گلیم ایرانی همیشه هم از نظر گردشگران و هم از دیدگاه تجاری خریداران خارجی بسیار حائز اهمیت بوده است.
پارچه‌های قلمکاری شده که دارای طرح‌، رنگ و نقش‌های بسیار زیبا و متنوعی است، توانسته بازار پر رونقی در کشور عراق رقم بزند. به دلیل هم‌مرز بودن با عراق صادرات سهل‌تر صورت گرفته و باعث شده که صنایع دستی ایران در آنجا هم طرفداران و خریداران خود را داشته باشد.
حاصل دست سفالگران حاذق و خوش ذوق کشورمان و همینطور محصولات سرامیکی نقش پر رنگی در صادرات غیر نفتی ایران را تشکیل می‌دهند. سفالینه‌های سنتی با دارا بودن پیشینه‌ی تاریخی کهن در میان کشورهای دیگر خریداران زیادی را به خود جلب کرده است. در کشورهایی چون آلمان، امارات متحده عربی، بحرین، عراق، مالزی، نیوزلند، تاجیکستان، سریلانکا، عمان، برزیل، ایتالیا، اردن، فرانسه، دانمارک، گرجستان، کنیا، لبنان، کانادا، نیجریه و اتریش بازارهای بسیار خوبی برای صدور و فروش محصولات سفالی و سرامیکی می‌باشند.
محصولات دست‌ساخته‌ی مسی و تمامی مشتقات آن همانگونه که در بازارهای داخلی دارای متقاضیان زیادی است، در خارج از مرزها نیز نظرهای بسیاری را به خود جلب کرده و طرفداران زیادی مشتاق خرید این محصولات هستند. محصولات صنایع دستی مسی عمدتا به کشورهای امارات متحده عربی، قطر، ترکیه، چین، انگلستان، بلژیک، کلمبیا، اتریش، کانادا، عراق، آلمان، نیجریه، اسپانیا، ایتالیا، نیوزلند، فرانسه، اردن، کویت، مالزی و بوسنی و هرزگوین صادر می‌شوند تا به دست هنردوستان در سراسر جهان برسند.
زینت‌آلات سنتی ایرانی یکی دیگر از هنرهای صناعی کشورمان هستند که با داشتن حجم و وزن بسیار پایین، بخش مهمی از صادرات صنایع دستی را تشکیل می‌دهند. امروزه طرفداران جواهرات سنتی برای باری دیگر رو به افزایش گذاشته و مردمان با پوشیدن این زینت‌آلات حس و روح فرهنگ غنی ایرانی را با خود همراه می‌سازند. بزرگترین خریداران زیورآلات سنتی ایرانی کشورهای عراق، لبنان، کانادا و امارات متحده عربی هستند و این کشورها برای این محصولات بازارهای عمده محسوب می‌شوند.
تذهیب و نگارگری یکی دیگر از محصولاتی هستند که در بازاهای جهانی حضور دارند و بخشی از صادرات صنایع دستی را به آن‌ها تعلق دارد. کشورهای هدف این نوع از محصولات کشورهای چون آذربایجان، قزاقستان و کویت هستند که خواستار خرید و حضور این نوع از صنایع دستی ایرانی در بازهارهای خود می‌باشند.
به طور کلی می‌توان گفت که بیشترین صادرات صنایع دستی ایران به کشورهای امارات متحده عربی، عراق، افغانستان و ترکیه است، که ارزآوری زیادی را برای اقتصاد کشور فراهم می‌سازد. اگر چه این چند کشور عمده‌ترین خریداران در صادرات صنایع دستی و کشورهای همسایه و هم‌مرز به دلیل تشابه فرهنگی و مذهبی جزو مهم‌ترین بازارهای صادراتی ایران محسوب می‌شود، اما همچنان کشورهایی که در موقعیت جغرافیایی دورتری نسبت به ما قرار دارند نیز از خریداران هنر و ذوق ایرانی بوده و از فرهنگ ناب و زیبای این تمدن کهن بی‌نصیب نیستند. کشورهایی چون چین، اندونزی، برونئی، کره و سوریه از جمله این کشورها شمرده می‌شوند. همچنین برخی از صنایع دستی پرطرفدار ایرانی مانند گلیم، سفال، شیشه و مبلمان به کشورهای دوری چون رومانی، اسپانیا، نروژ، اتریش، پرتغال، ایتالیا و سوئیس نیز صادر شده و در آنجا نیز عرضه شده و نقش تعیین‌کننده‌ای را ایفا می‌کنند. در مجموع کشورهای اروپایی علاقه‌ی بیشتری به خریداری محصولات زینتی صنایع دستی نشان می‌دهند و نسبت به دیگر تولیدات صنایع دستی ایران توجه کمتری دارند. با بازاریابی و تبلیغات مناسب می‌توان طیف این علاقمندی را گسترده‌تر و فرهنگ و هنر ایرانی را بیش از پیش در پیش چشم جهانیان به نمایش گذارد. که این خود جز با برنامه‌ریزی‌های بلندمدت و طراحی متدهای لازم برای عرضه‌ی محصولات صنایع دستی کشورمان میسر نخواهد شد.